In het kader van de actualiteit blikken wij terug op een aantal historische publicaties over de Bersiap-periode. Hoezeer ook gepoogd wordt om de Bersiap te bagatelliseren ten einde de geschiedenis te vervalsen, de feiten bewijzen het tegendeel. Onderstaande tekst is een samenvatting van het artikel datverscheen op 14 augustus 2020 in AD De Gelderlander.
Helena (87) uit Arnhem overleefde bloedbad in Indië na de 'bevrijding’: ‘Ik kan niet meer slapen in het donker’
Het einde van de Tweede Wereldoorlog bracht geen vrede in Nederlands-Indië. De afslachting van onder andere (Indische) Nederlanders door losgeslagen moordbendes in de beruchte periode van de Bersiap staat Helena (87) voor altijd op het netvlies gegrift. ,,Ik kan nog altijd niet slapen in het donker. Dan zie ik de wreedheden en de beelden van de lijken weer voor me.”
Helena was twaalf jaar oud toen de Japanners zich overgaven. Uit een rijke familie komt ze, geboren in het dorp Lahat bij Palembang op Zuid Sumatra. ,,Mijn moeder is voor de oorlog overleden. Ik ben blij dat ze niet heeft hoeven mee te maken wat ons allemaal overkomen is.” Haar vader vergat een Japanse schildwacht te groeten en werd voor haar ogen werd afgeranseld.
Dan denkt ze terug aan de Bersiap, de bloedige en chaotische maanden na de Japanse overgave van 15 augustus 1945. De nationalistische leiders Soekarno en Hatta riepen twee dagen later de onafhankelijkheid van Indonesië uit. In het machtsvacuüm sloeg de razernij toe. Roversbenden (‘rampokkers') en nationalistische Pemuda’s mengden zich met opgezweepte hordes, De strijdkreet ‘Merdeka’ (‘Onafhankelijkheid, Vrijheid!) van de Pemuda's doet Helena nog altijd rillen.
Velen van hen waren militair getraind door de Japanners. Met wapens, bamboe speren en klewangs gingen ze weerloze burgers te lijf. Indo's werden aan een kruisverhoor onderworpen. Waren zij voor of tegen de blanken, de belanda's? Ongekende wreedheid overspoelde het eilandenrijk. Ook Japanners en Chinezen kwamen om. Opstandelingenleider Soekarno had geen vat op de dood en verderf zaaiende bendes.
,,Ze waren nog veel erger dan de Japanners", zegt Helena beslist. ,,Ze slachtten iedereen af. Mijn oom hebben ze in mootjes gehakt en in de sawa gegooid. Niemand heeft hem terug kunnen vinden. Onze buurman troffen ze dood aan. Ze hadden z'n ogen eruit gepulkt.”
Ze denkt terug aan het kamp in Jakarta waar de mensen bescherming zochten, in het Ambtsgebouw Tiendebat nabij het Militair Hospitaal. Haar jongste broer werkte in dat ziekenhuis. Hij hielp de gewonden van de truck en stapelde de lijken op. ,,We mochten van huis alleen onze matrassen meenemen. Ze hoopten dat het hout de kogels tegen zou houden. De Nederlandse militairen waren nog nergens te bekennen. Alles was afgezet met prikkeldraad en hout.”
Ze ziet nog de groene tulbanden van de Brits-Indische soldaten, de Gurkha's. Ze moesten de weerloze burgers beschermen tegen de razernij maar daar kwam niets van terecht. Met afschuw in haar blik zegt ze: ,,Ze ruilden een blik eten voor een vrouw met de Pemuda's. De Britten deden hetzelfde met munitie. Het was een onbetrouwbare beestenbende.” (...)
Dan denkt ze terug aan de lijken in de rivier. ,,Jappen, Indischen, Hollanders. Met de rug boven, de buik beneden. Ze probeerden de gezwollen lijken met een lange stok om te draaien en staken een haak in de buik, dan stroomt alles weg. Net een walvis, zo'n lijk. Het gaat enorm stinken.”
Ze denkt aan de Indonesische regering, die nooit rekenschap heeft afgelegd over die bloedige tijd. ,,Ze moeten ons smartengeld geven", zegt ze fel. Ze noemt het een schande hoe Nederland later de Molukkers heeft behandeld.
Een van haar broers (...) werd achterna gezeten door de Pemuda's. We waren kinderen, waren nieuwsgierig, gingen bij het prikkeldraad kijken. ,,Ze zaten in de bomen, vuurden op ons van bovenaf. De Ambonezen hebben mijn broer gered, hebben ons allemaal gered. Zij verdienen een standbeeld.”
#BERSIAP
